معرفی
ارکیده ها گروهی منحصر به فرد از گیاهان محسوب می شوند و از لحاظ رویشی به طور گسترده ای با هم متفاوتند. با وجود این، تمام گونه های آن به دلیل ویژگی های گل ها به هم وابسته و تیره بزرگی را به وجود می آورند.
در تیره ارکـیده، بیش از 800 جنس و 17500 گونه شناخته شده که تک لپه ای علفی دائمی را شامل می شود. این گیاهان از نظر عادت رشد می توانند تک پا (Monopodial)، هم پا (Sympodial)و برخی بالا رونده (Vanilla)باشند. اگرچه بیشتر از ارکیده ها سبزینه دار می باشند ولی تعدادی ساپروفیت و بدون برگ هستند. ساقه ها ممکن است دارای یک یا چند میانگره متورم به نام سوخ نما و دارای یک یا چند برگ باشند.
برگ ها دارای شبکه رگبرگی موازی بوده و از شکل های مختلف کشیده، بیضی و گرد برخوردار بوده و یک در میان ساقه قرار دارند. گل هـا نـیـز بـسیـار مـشخـص و دارای رنـگ های مـتنـوع و برخی دو یا سه رنـگ مـی بـاشـنـد (Vanda tricolor ,Cattleya bicolor).
هر گل از 7 قسمت تشکیل شده که شامل 3 عدد گلبرگ، 3 کاسبرگ و یک ستون است که کاسبرگ ها و گلبرگ ها هر دو رنگی هستند.
آبیاری
هر زمان که خاک گلدانتان نزدیک به خشک شدن بود، آن را آبیاری کنید.
اگر آب دارای املاح زیاد است، بهتر است که برای آبیاری گیاهتان از آب جوشیده استفاده نمایید.
تعویض گلدان
هر دو سال یکبار بعد از گلدهی احتیاج به تعویض گلدان دارد.
تمیز نمودن برگ
با استفاده از یک پارچه یا حوله ی لطیف و مرطوب برگهای ارکیده را تمیز کنید.
تکثیر
قلمه: بیشتر ارکیده های تک پا مانند Vandaو Arachnisبا قلمه انتهایی ازدیاد می شوند. قلمه های استفاده شده باید دارای ریشه هوایی باشند. دو جنس Phalaenopsis و Phaius را می توان با قلمه های ساقه دارای گل افزود.
در ساقه گل جنس Phaius معمولا حداقل 7 گره بین پایین ترین گل تا پایه ساقه وجود دارد. هر یک از این گره ها با براکته های برگ مانند که جوانه گلی را محافظت می کند در برگرفته شده است، با قطع قسمت گل داده بقیه را در خزه اسفاگنوم مرطوب می خوابانند تا از هر گره یک گیاه به وجود آید که آن ها را جدا می کنند و جداگانه کشت می کنند. البته در Phalaenopsis در بیشتر مواقع بالاترین گره که درست زیر اولین گل قرار دارد دارای یک جوانه گل است و گره پایینی اغلب جوانه با دوامی ندارد. بتابراین بهتر است از گره های میانی استفاده شود.
تقسیم بوته: Paphiopedilium ، Cattleya و Cymbidium و دیگر ارکیده های هم رشد را با تقسیم بوته افزایش می دهند. این عمل روی گیاهانی انجام می شود که 6 سوخ نما یا بیشتر داشته باشند. محل برش ریزوم از بین سومین و چهارمین سوخ نما بوده و هر دو قسمت را به صورت گیاهانی مجزا در گلدان می کارند.
از آنجایی که اکثر Cattleyaها تنها سالی یک برگ به وجود می آورند. تقسیم ریزوم بیشتر گیاهان هر سه سال یک بار انجام می شود. جنس هایی چون Paphiopedilium و Cymbidium را می توان به دفعات بیشتر، زمانی که تنها دارای یک دسته برگ یا یک سوخ نما باشد، تقسیم بوته کرد. تنه جوش (Offshoot): تنه جوش ها گیاهک هایی هستند که از قسمت های بالایی یا میانی ساقه ها یا سوخ نماهای برخی گونه های دندروبیوم و اپیدندروم حاصل می شود و در هاوایی به نام Kaiki معروف است. این تنه جوش ها در حالی که به گیاه متصل هستند ریشه می دهند که با تشکیل 4 یا تعداد بیشتری ریشه می توان آن ها را جدا کرده و در گلدان دیگری کشت کرد.
بسیاری از پاجوش ها مانند انواع Epidendrum در زمان جداسازی دارای گل هستند که اگر با دقت عمل شود آسیبی به گل ها نمی رسد.
حتما بخوانید: بن سای جونی پرس، زیبای خواستنی
خاک
این گیاه به خاک سبک با زهکشی مناسب نیاز دارد. مخلوط دو قسمت خاک برگ، یک قسمت خاک لوم، یک قسمت پیت، مناسب است. همچنین مخلوطی از کوکوپیت، کوکوچیپس و پرلیت نیز مناسب می باشد.
دما
دمای خانه همواره در محدوده 16 تا 24 درجه سانتی گراد باشد.
رطوبت
گل ارکیده رطوبت دوست است و اغلب رطوبت محیطی مناسب برای آن حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد است.
برای ایجاد رطوبت از روش جزیره استفاده کنید.
ریختن آب در زیر گلدانی(ایجاد جزیره): در این روش زیر گلدانی را از سنگ‌ریزه پُر کنید و سپس درون زیر گلدانی آب بریزید، باید به این نکته مهم توجه داشت که انتهای گلدان (زهکشی گلدان) از سطح آب فاصله داشته و خاک با آب تماس نداشته باشد.
سمی بودن برای کودکان یا حیوانات خانگی
گل ارکیده سمی نمی باشد.
نور
ارکیده جای پرنور را دوست دارد اما نباید مقابل نور مستقیم خورشید قرار بگیرد.
پنجره‌ها حتما باید پرده نازکی داشته باشند که آفتاب مستقیم به گیاه نتابد.
هرس
باید ریشه های مرده و ساقه های خراب را از بین برده تا سلامتی گیاه بهبود یابد.
وضعیت گل دهی
در اوایل بهار به گل می رود.
کود دهی
باید هر دو هفته یا یک ماه یکبار از کودهای کامل و استاندارد و با غلظت مناسب، کوددهی گیاه را انجام داد.
تکثیر با پاجوش
برای تکثیر به روش پاجوش لازم است گیاهچه های جدید که بروی ساقه گل ارکیده ایجاد می شوند، جدا شده و در بستر جدید کشت شوند.
در قسمت گره (نقطه اتصال برگ به ساقه) معمولاً گیاهچه های کوچکی تشکیل می شود که با جداکردن این گیاهچه ها، می توانید گل ارکیده را تکثیر کنید. گیاهچه هایی که بروی ساقه پدیدار می شوند معمولا پس از پایان فصل گلدهی و در فصل بهار ظاهر می شوند. دقت کنید گیاهچه ای که قصد جداکردن آن را از گیاه مادر دارید، دارای حداقل 2 تا 3 برگ باشد و ارتفاع آن به 5 تا 7 سانتی متر رسیده باشد.
گیاهچه را در بستری که شامل کوکوپیت، پیت موس، شن و زغال چوب باشد قرار دهید. برای اینکه ریشه دهی گیاهچه سریع تر شود، مکانی مرطوب را برای گیاه در نظر بگیرید. هر روز غبارپاشی کنید. بازه دمایی مکان نگهداری را بین 22 تا 28 درجه نگه دارید. ممکن است با توجه به شرایط محیطی، زمان ریشه دهی کمی طول بکشد. بین 4 تا 6 ماه زمان ریشه دهی گل ارکیده می باشد.
ریزوم
برای تکثیر ارکیده از طریق ریزوم، لازم است که 6 یا تعداد بیشتری پیاز کاذب داشته باشد. ریزوم را از قسمتی برش بزنید که بین پیاز کاذب سوم و چهارم باشد. پس از آن هر دو قسمت را به صورت جداگانه در گلدانی مجزا بکارید.
قلمه ساقه ای
قسمتی از ساقه گل ارکیده را در نظر بگیرید. بهتر است قسمت انتخاب شده دارای حداقل یک یا دو گره باشد.
با یک قیچی یا چاقوی تیز ساقه را به طول 5 تا 7 سانتی متر جدا کنید. قلمه گرفته شده را به صورت خوابیده و افقی، در بستر پیت موس یا کوکوپیت قرار دهید.
با پوشش پلاستیکی روی قلمه را بپوشانید و برای اینکه اکسیژن لازم به گیاه برسد، چند سوراخ در پلاستیک ایجاد کنید. بهتر است پوشش پلاستیکی که انتخاب می کنید روشن باشد تا بتواند نور را از خود عبور دهد.
اجازه ندهید که بستر خشک شود و هر روز غبارپاشی کنید. پس از مدتی از قسمت گره، جوانه های جدید ظاهر می شوند.